Vous êtes ici : France Histoire Esperance » Histoire » Toponymie gallo-romaine

Toponymie gallo-romaine

Chers lecteurs, comme vous le savez sans doute, beaucoup de noms de villes françaises viennent à la fois du nom de tribus ou oppida gaulois comme du latin mais une grande part des racines de la toponymie reste encore inconnue du public. En voici donc un condensé.

 

 

 

 

 

 

– Osismiens  : Vorgium, capitale Gesobribacte ? (Carhaix)
– Vénètes :
Darioritum (Vannes)
– Namnètes :
Condevincum (Nantes)
– Coriosolites :
Fanum Martis (Corseul)
Aletum (Alet – Saint-Malo)
– Rédons :
Condate* (Rennes)
– Abrincates :
Ligedia (Avranches)
– Unelles :
Crouciatonnum (Saint-Côme-du-Mont ?)
                   Alauna (Alleaume)
Baiocasses : Augustoduro (Bayeux)
– Viducasses
: Aragenua (Vieux)
– Lexoviens :
Noviomagus (Lisieux)
– Sagiens :
Voviodunum ? (Sées)
– Calètes :
  Juliobona (Caux/Lillebonne)
– Véliocasses :
Rotomagus (Rouen/Vexin)
– Eburovices :
Mediolanum* (Everux)
– Cénomans
: Vindunum (Le Mans/Mayenne)
Diablintes :
Noviodunum (Jublains)
– Andécaves :
Juliomagus (Angers/Anjou)
– Turons
: Caesarordunum (Touraine/Tours)
Claudiomagu (Clion)
– Carnutes : Autricum (Chartres)
Cenabum (Orléans)
– Parisii :
Lutetia/Lutecia (Paris)
– Meldes
 : Latinum (Meaux)
– Sénons :
Agedincum (Sens)
                   Metlosedum (Melun)
Autessiodurum (Auxerre)
– Eduens
: Augustodunum (Autun)
                   Cabillonum (Châlons-sur-Saône)
Mastico (Mâcon)
Nevirnum (Nevers)
Intaranum (Entrain-sur-Nohain)
– Boïens
:  Gorgobina (Allier, Loire – Emplacement d’oppidum inconnu)
– Blannoviens : (clients des Eduens)
– Mandubiens
: Alésia (Alize-Sainte-Reine)
– SégusiavesForum Segusiavorum (Forez/Feurs)                                                                 Lugdunum (Lyon)

BELGIQUE ET GERMANIE

– Morins :Taruanna (Thérouanne)
Bononia (Boulogne)
– Ménapes (iens) :
Castellum Menapiorum (Cassel)
– Nerviens :
Bagacum (Bavay)
                     Camaracum (Cambrai)
Tornacum (Tournai)
Fanum Martis (Famars)
– Atrébates :
Nemetacum (Artois/Arras)
– Ambiens
: Samarobriva (Amiens)
– Viromanduens :
Viromandis (Vermandois)
                               Augusta Viromanduorum (Saint-Quentin)
Noviomagus (Noyon)
– Bellovaques
: Caesaromagus (Beauvais)
– Rèmes
: Durocortorum (Reims)
– Médiomatriques :
  Divodurum (Metz)
Virodunum (Verdun)
– Suessions  :
Augusta Suessionum (Soissons)
– Silvanectes :
Ratomagos (Senlis)
– Leuques
: Tullum (Toul)
– Tricasses
: Augustobona (Troyes)
– Lingons
: Andemantunnum (Langres)
Durocatalaunum (Châlons-en-Champagne)
Divio (Dijon)
Vertillum (Vertault)
– Séquanes :
Vesontio (Besançon)
Epomanduodurum (Mandeure)
Luxovium (Luxeuil)
Beleno (Beaune)
– Ambarres
: Isarnodorum (Izernore)
– Trévires
: Augusta Treverorum (Trêves)
– Helvètes
: SUISSE
Aventicum (Avenches)
Vindonissa (Windisch)
Lusonna (Lausanne)
Eburodunum (Yvonna)
– Rauraques
 : Augusta Rauracorum (Augst)
– Triboques :  Brocomagus (Brumath)
Argentorate (Strasbourg)
– Eburons
 :  Atuatuca Tingorum (Tongres)

AQUITAINE

– Bituriges Vivisques : Burdigala (Bordeaux)
– Bituriges Cubes
 : Avaricum (Bourges)
Argentomagus (Saint-Marcel)
Neriomagus (Néris-les-Bains)
Deruentum (Drevant)
– Santons
 : Mediolanum (Saintes/Saintonge)
Iculisma ou Ecolisna (Angoulême)
– Pictons
: Limonum (Poitiers)
Aunedonnacum (Aulnay-de-Saintonges)
– Lémovices
: Augustoritum (Limoges)
Cassinomagus (Chassenon)
Acitodunum (Ahun)
Ivaunum (Evaux-les-Bains)
   Briva Curretia (Brive-la-Gaillarde)
– Arvernes
: Augustonemetum, à l’origine Nemossos (Auvergne)
Rodumna (Roanne)
Rigomagus (Riom)
Brivas (Brioude)
– Nitiobroges
: Aginnum (Agen)
Excisum (Villeneuve-sur-Lot)
Lapurdum (Labourd ou Bayonne)
– Vasates
: Cossium (Bazas)
– Sotiates
  : (Sos)     
– Vellaves
: Ruessium (Velay/Saint-Paulien)
Anicium (Le Puy-en-Velay)
– Gabales
:  Anderitum (Gévaudan/Javols)
Condatomagus (Millau)
Mimate (Mende)
– Rutènes :
Segodunum (Rouergue)
Albiga (Albi)
– Cadurques : Divona (Quercy/Cahors)
– Pétrocoriens
 : Vesunna (Périgord/Périgueux)
– Gates
 : Lactora (Lectoure)
– Elusates
 : Elusa (Eauze)
– Tarbelles
: Aquae Tarbellicae (Dax)
  Benerharnum (Lescar)
– Tarusates
: Atura (Aire-sur-Adour)
– Convènes
: Lugdunum (Comminges)
– Bigerrions :
Tarba (Tarbes)
– Ausques
: Elimberris (Auch)

NARBONNAISE

– Allobroges  : Vienna (Vienne)
Cularo/Gratianopolis (Grenoble)                                                                                          Aquae/Vicus Aquensis (Aix-les-Bains)
Boutae (Annecy)
Augusta (Aoste)
Genava (Genève)
– Volques Arécomiques : Nemausus (Nîmes)
Ucetiae (Uzès)
Latara ou Lattara (Lattes)
Volques Tactosages : Narbo Martius (Narbonne)
Baeterrae (Béziers)
Carcasso ou Carcasum (Carcassonne)- (Tolosates)                    – Toulouse : Tolosa (Toulouse)
– Sordes
: Ruscino (Château-Roussillon)
Illiberis (Elne)
– Salluviens (Salyens)
: Aquae Sextiae (Aix-en-Provence)
Arelate (Arles)
Ugernum (Beaucaire)
Glanum (Saint-Rémy)
Telo Martius (Toulon)
Forum Julii (Fréjus)
– Voconces
:Vasio (Vaison-la-Romaine)
Lucus (Luc-en-Diois)
Dea Augusta (Die)
Vapincum (Gap)
Segustero (Sisteron)
– Cavares
: Arausio (Orange)
Avennico (Avignon)
Cabellio (Cavaillon)
Apta Julia (Apt)
– Mémines
: Carpentorate (Carpentras)
Vindisca (Vénasque)
– Tricastins : Augusta Tricastinorum (Saint-Paul-Trois-Châteaux)
– Helviens :
Alba (Alba-la-Romaine)
Vivarium (Viviers)


ALPES

* ALPES MARITIMES
– Védiantiens:
Cemenelum (Cimiez)
Portus Herculis Monoeci (Monaco)
– Nérusiens
: Vintium (Vence)
Glanate (Glandève)
– Vélauniens (?)
: Brigomagus (Briançonnet)
– Santiens
: Sanitium (Senez)
– Suétriens
: Salinae (Castellane)
Eturamina (Thorme-Haute)
*ALPES COTTIENNES

– Caturiges :
Caturigomagus (Chorges)
Eburodunum (Embrun)
– Briganiens
:Brigantio ou Brigantium (Briançon)
– Quariates
: (Queyras)
– Savincates
 : Rigomagus (Faucon-de-Bercelonnette)
Mediolanum (Méolans)